Olie op doek 54 x 38 cm, gesigneerd linksonder
Olie op doek 54 x 38 cm, gesigneerd linksonder
Paul Gabriël heeft op dit schilderij een molen afgebeeld, een door wind aangedreven, met riet bedekte achtkante houten poldermolen die diende voor het bemalen van een polder. Ca. 1850, toen Paul Gabriël zijn schilderscarrière begon, waren er in Nederland meer dan 9000 molens. Toen hij in 1903 stierf was dat aantal ongeveer gehalveerd. Gabriël was bij uitstek een schilder van de polder en heeft dientengevolge ook heel vaak molens geschilderd, die hij heeft opgenomen in heel verschillende composities.
Het Rijksmuseum in Amsterdam bezit echter een Paul Gabriël, Een polder in de maand juli, met een compositie die sterk overeenkomt met dit schilderij. Op beide stukken staat de windmolen min of meer in het midden van het schilderij: op het snijpunt van de oevers van de molensloot of wetering, met links en rechts weilanden. Er zijn echter ook belangrijke verschillen. Het Amsterdamse exemplaar is bijna vier keer zo groot; het is er een zomerse dag met in de hoge lucht door de zon witbeschenen overdrijvende wolken. Er staat weinig wind, want de wieken zijn met zeil bespannen en in het rimpelloze water verschijnt glashelder het spiegelbeeld van de molen.
Enkele kleine figuren stofferen het landschap: een man, een geit en enkele vogels. Aan de open horizon is scherp een kerk te zien. De verschillen met het kleinere schilderij zijn, ondanks de overeenkomstige compositie, opvallend. Figuren komen daar niet voor. Het weer lijkt minder stralend, al zou het best zomer kunnen zijn. Er is veel meer wind: de wieken zijn niet bespannen en de golfjes op het water vertroebelen sterk het spiegelbeeld van de molen. Er is minder luchtruim en de horizon wordt afgesloten door nevelige bosjes. Dit verschil tussen twee gelijkaardige composities toont aan hoezeer Gabriël net als Monet geïnteresseerd was in atmosferische invloeden, in het effect van het weer op scherpte en kleuren in een vrijwel identiek landschap.
Paul Gabriël
Hollands polderlandschap met een wetering, een Zuid-Hollandse watermolen en een wipwatermolen
