Aquarel 50 x 34 cm, gesigneerd rechtsonder
Aquarel 50 x 34 cm, gesigneerd rechtsonder
Herkomst:
Kunsthandel P.A. Scheen, Den Haag; Coll. A.H. Bakker, Den Haag.
Literatuur:
F. Lapidoth, Het Hollandsche landschap, Haagsche Post, december 1922 (kerstnummer), afbeelding pag. 30; P.A. Scheen, Lexicon Nederlandse Beeldende Kunstenaars (1750-1950), Den Haag 1975, deel 2, afbeelding 311 in kleur; W. Laanstra en S. Ooms, Johan Hendrik Weissenbruch 1824-1903, Amsterdam 1992, afbeelding pag. 194, cat. nr. OA/50-1; De Telegraaf, Thea Detiger, Boerenzoon bouwde zijn eigen museum in de koeienstal, 24 dec. 1993, afbeelding pag. T39; P. Thoben en F. Hendriks, Tussen realisme en impressionisme. Aquarellen van Meesters van De Haagse School, Eindhoven 2000, afbeelding pag. 81, cat. nr. 112; E. Jacobs, H. Janssen en M. van Heteren,J.H. Weissenbruch 1824-1903, Zwolle 1999, afbeelding pag. 106, cat. nr. 49; Kunst & Antiek Revue 17, advertentie tentoonstelling Gemeentemuseum Den Haag, J.H. Weissenbruch – Voorbij de Haagse School, mrt.-apr. 2000, afbeelding pag. 8; A. Kwakernaak, Rondom de Haagse School, Kunst & Antiek Revue 18, mei-aug. 2001, afbeelding pag. 36; E. Geudeker en R.J. te Rijdt, Meesterwerken van de Haagse School – Collectie A.H. Bakker, Zwolle 2015, afbeelding pag. 203, cat. nr. 101.
Tentoonstelling:
Den Haag, Pulchri Studio, Johan Hendrik Weissenbruch, 1992; Nieuwkoop, Hoeve Rijlaarsdam, De Haagse School terug in Nieuwkoop, 1993; Oss, Museum Jan Cunen en Den Haag, Gemeentemuseum, J.H. Weissenbruch – Voorbij de Haagse School, 7 nov. 1999-6 feb. 2000; Eindhoven, Museum Kempenland, Tussen realisme en impressionisme. Aquarellen van Meesters van De Haagse School, 18 nov. 2000-14 jan. 2001; Rijswijk, Museum Rijswijk, Rondom de Haagse School, 2 jun.-26 aug. 2001.
Wat zo enorm aanspreekt in het werk van Jan Hendrik Weissenbruch is dat hij het pure, innerlijke van de natuur wist te vangen. Jos De Gruyter merkte er kernachtig over op: ‘Alsof we door de realiteit heen, dankzij de schilder, in een tijdloze wereld leven’. De nooit om woorden verlegen Weissenbruch kon op zijn eigen bruisende manier ook zijn natuurbeleving onder woorden brengen. Overbekend is de ‘klap van de natuur’ die, wanneer hij die kreeg, ervoor zorgde dat hij het beeld dat hij gezien had, kon vasthouden met behulp van een paar houtskoolkrabbels. Op het atelier kon hij die krabbels daarna tot bijna een heel schilderij of aquarel uitwerken.
Een prachtig voorbeeld van die natuurbeleving is Ruiters op het jaagpad bij Noorden. Meer dan de helft van het blad wordt ingenomen door een zwaar aangezet wolkendek; het randje blauwe lucht aan de bovenzijde van de aquarel geeft aan dat er een weerswisseling op komst is, maar is tevens een beeldmotief dat Weissenbruch graag in zijn werk opnam. Het jaagpad is zompig, met plassen, en daarmee moeilijk begaanbaar. Aan de einder is nog het kleine silhouet van een molen te zien.
De aquarel heeft een krachtig karakter, er zijn grote vlakken in elkaar gezet en Weissenbruch heeft zijn verf veel laten uitvloeien. Hoewel het geheel flink doorwerkt is, heeft de kunstenaar het vluchtige van een momentopname weten te behouden. Die strijd moet voor hem routine zijn geweest want onder het vele dat hij over zijn kunst ten beste heeft gegeven was ook ‘een aquarel mag geen papier meer zijn’. Dat eindresultaat werd niet makkelijk bereikt. Jan Henrik Weissenbruch deed er soms lang over voor hij een werk als voltooid beschouwde.
Van Ruiters op het jaagpad bij Noorden zijn drie varianten in olieverf bekend, waarvan er een 1885 is gedateerd. Mogelijk stamt de aquarel ook uit dezelfde tijd. De locatie is lastig thuis te brengen en was voor de kunstenaar ook nauwelijks van belang getuige de titel Bewolkte lucht die een van genoemde schilderijen had op de tentoonstelling in 1899 ter gelegenheid van Weissenbruchs vijfenzeventigste verjaardag.
Hendrik Johannes Weissenbruch
Zittende vrouw in een zonnige tuin in Barbizon
Hendrik Johannes Weissenbruch
Poldervaart
