Lizzy Ansingh (1875 - 1959) Het verzonken beeldje (no longer available)

Verso op etiket een gedicht uit 1931:

Het beeldje ligt verzonken
De visch die kijkt het aan
Och beeldje kon je maar leven
En met mij zwemmen gaan
Het beeldje denkt: zoo is het goed
Visschen hebben visschenbloed
Liever stil verzonken
Dan aan een visch geklonken

Literatuur

J.H. van Eikeren, De Amsterdamse Joffers, Bussem 1947, afbeelding pag. 63; E. Dieltjes, Lizzy Ansingh (1875-1959) De poppenschilderijen van een Amsterdamse Joffer, Warnsveld 2005, afbeelding pag. 82/83, cat. nr. 65.

Tentoonstelling

Amsterdam, Arti et Amicitiae, 100 jaar J.G. Schwartze en werk van T. Schwartze, G. Schwartze en L. Ansingh, 1915, cat. nr. 103; Den Haag, Kunstzaal Kleykamp, Schilderijen en teekeningen van L. Ansingh en anderen, nov.-dec. 1916, cat. nr. 5; Amsterdam, Arti et Amicitiae, Tentoonstelling van werken vervaardigd door L. Ansingh en anderen, 7-28 mrt. 1931, cat. nr. 10; Amsterdam, Arti et Amicitiae, Lizzy Ansingh 75 jaar, 14 okt.-5 nov. 1950, cat. nr. 72; Arnhem, Historisch Museum, Juweeltjes van een Joffer. De poppenschilderijen van Lizzy Ansingh (1875-1959), 2 sep. 2005-15 jan. 2006, cat. nr. 65.

Lizzy Ansingh is een van de Amsterdamse Joffers: tussen 1868 en 1880 geboren schilderessen die afkomstig waren uit welgestelde families en behoorden tot de eerste feministische golf (ca. 1870-ca.1920). Dit groepje van zo’n acht bevriende vrouwen had een opleiding genoten in de meisjesklassen (sinds 1871) van de Amsterdamse Rijksakademie van Beeldende Kunsten. Lizzy Ansingh kreeg echter haar eerste lessen van de zussen van haar moeder, de befaamde schilderes Thérèse Schwartze (1851-1918) en de beeldhouwster Georgine Schwartze; haar grootvader van moederskant, Johann Georg Schwartze (1814-1874), was een begaafd portretschilder. De Amsterdamse Joffers schilderden vooral portretten, landschappen en stillevens, maar ze hadden elk hun eigen specialisatie. Die van Lizzy Ansingh was het poppenschilderij, een zeldzaam genre dat in feite een subgenre is van het stilleven. In 1910 kocht Ansingh op een veiling een poppenhuis met inboedel, nu in het bezit van het Historisch Museum Arnhem; ze gebruikte het geheel of in delen als ‘model’ voor haar schilderijen. Voornoemd museum wijdde in het najaar 2005 een expositie aan haar poppenschilderijen waar ook dit boeiende, vrij grote schilderij hing. Het verzonken beeldje wijkt enigszins af van haar andere poppenschilderijen, omdat het een onderwatertafereel is, een genre dat ze kortstondig ca. 1915-1916 beoefende. Het aquarium van Artis met zijn rijke verzameling tropische vissen, koralen en zeeanemonen heeft toen voor enige tijd het poppenhuis als inspiratiebron vervangen. Vanwege de raadselachtige en verontrustende droomsfeer en het kleurengamma van Het verzonken beeldje is er wel verband gelegd met de Ophelia-schilderijen van Odilon Redon (1840-1916) en anderen, maar bij Ansingh gaat het niet om de zelfmoord van een tragische vrouw, maar om een beeldje op de zeebodem dat overweldigd lijkt te worden door een rode vis. Of is hij alleen maar nieuwsgierig? Achterop het schilderij heeft de schilderes in 1931 een gedicht geschreven, waarin de gepersonifieerde vis en het beeldje van een vrouw een stille dialoog voeren, die eindigt met de woorden: ‘Liever stil verzonken dan aan een visch geklonken.’ Dat kan je feministisch uitleggen.